Zabytki

• stare miasto;
• kościół par. pw. św. Jakuba Starszego i św. Agnieszki, pl. Katedralny, pochodzi z XV-XIX w., po 1945 r., trójnawowy, dziewięcioprzęsłowy z kamienia i cegły. Wzdłuż głównego korpusu znajduje się 16 gotyckich kaplic i dwie barokowe. z XV w., ma jeden z najbardziej spadzistych dachów w Europie o powierzchni 4 tysięcy m kw.
• dzwonnica z 1474 r. – XV w., 1960 r., jej budowy nigdy nie zakończono, gdyż według planów miała być ponad trzykrotnie wyższa, jednak nie pozwolił na to grunt, na którym stoi. 3 kwietnia 2005 roku otwarto w dzwonnicy Skarbiec św. Jakuba, jest to kolekcja arcydzieł zdobnictwa złotniczego w Nysie;
• zespół kościoła par. pw. św. Jana Chrzciciela, ul. Księdza Ściegiennego: kościół par. pw. św. Jana, późnobarokowy z 1770 r., 1900 r.; plebania z 1770 r., XIX w.; szkoła parafialna z 1827 r.;
• kościół fil. pw. Zwiastowania NMP z poł. XIV w., 1885 r., pierwotnie gotycki, wielokrotnie przebudowywany, z częściowym zatarciem cech stylowych, Celna 2
• kościół cmentarny pw. Świętego Krzyża – Jerozolimski z 1633 r., wybudowany z zachowaniem tzw. miary jerozolimskiej, ul. Mieczysława I;
• kościół cmentarny pw. św. Rocha, późnorenesansowy z 1637 r., upamiętniający ocalenie miasta od zagłady z powodu epidemii, ul. Wojska Polskiego;
• kościół franciszkanów pw. św. Barbary, ob. kościół ewangelicki z 1428 r., XVIII w., 1810 r., zbudowany w stylu gotyckim, z elementami renesansowymi i barokowymi, ul. Rynek Garncarski;
• zespół klasztorny bożogrobców, ul. Bracka: kościół pw. św. Piotra i Pawła z l. 1719-1727 z dobrze zachowanym wnętrzem w stylu barokowym i pięknymi polichromiami; klasztor z l.1708-1713, obecnie Diecezjalny Dom Formacyjny www.ddf.nysa.pl;
• zespół klasztorny podominikański, ul. Głowackiego/Ujejskiego 12: kościół ob. par. pw. św. Dominika, barokowy z l. 1743-1788, wypisany z księgi rejestru; klasztor, ob. szkoła z XVIII w.;
• zespół klasztorny franciszkanów, Al. Wojska Polskiego 31 z l. 1902-11: kościół pw. św. Elżbiety, neoromański; klasztor, kolegium, piekarnia, stolarnia, rzeźnia-masarnia, sala gimnastyczna, cieplarnia, ogrodzenie;
• zespół klasztorny jezuitów, pl. Solny: kościół pw. Wniebowzięcia NMP, okazała świątynia w stylu barokowym z l. 1688-1692, 1820 r., wypisany z księgi rejestru; kolegium Carolinum – dawny zespół kolegium jezuickiego „Carolinum” z l. 1669-1686, znakomity przykład baroku; gimnazjum z l. 1722-1725, brama z 1725 r.;
• zespół klasztorny po kapucyński, ul. Bramy Grodzkiej 5 (d. Grodzka), z XVII-XIX w.: kościół pw. św. Franciszka z Asyżu z 1660 r., zbudowany w bardzo oryginalnym stylu architektonicznym zwanym barokiem toskańskim; klasztor, ob. dom księży emerytów, z poł. XVII w., XVIII w./XIX w.;
• kościół pw. MB Bolesnej, murowany neogotycki, wchodzący w skład zespołu szkolno-klasztornego werbistów, obecnie jest to kościół parafialny, ul. Rodziewiczówny 3, z 1907 r.;
• dom zakonny elżbietanek, ul. Słowiańska 25/27, z k. XIX w.;
• planty miejskie z poł. XIX w.;
• park miejski, z poł. XIX w., po 1920 r. przepiękne położony, posiada wiele ciekawych zakątków, bogatą florę i faunę;
• mury obronne, z XIV w.-XVI w., wypisane z księgi rejestru: baszta; Wieża Bramy Wrocławskiej z XIV w., XVI/XVII w., ul. Wrocławska, z bogato zdobionym portalem z 1603 roku, wypisana z księgi rejestru; Wieża Ziębicka z 1350 roku, XVI w., ul. Bolesława Krzywoustego, wieża jest udostępniona dla zwiedzających i stanowi punkt widokowy;
• zespół – system nowożytnych pruskich fortyfikacji Twierdzy Nysa: Bastion św. Jadwigi z 1643 r., l. 1742-76, ul. Piastowska; Reduta Kapucyńska z l. 1741-58, ul. Szlak Chrobrego 8; fort II „Regulicki” z l. 1865-1873; fort „Prusy” z 1743 r., 1771 r., XIX w.; fort Wodny (Blokhauz) z 1741 r., l. 1878-80, ul. Powstańców Śląskich, w parku miejskim, jeden z największych w Europie systemów fortów i twierdz;
• dom Wagi Miejskiej, z 1604 roku, XIX w., l. 1947-48, z fragmentami oryginalnych, fasadowych malowideł, ul. Sukiennicza 2;
• domy, ul. Armii Krajowej 19, 21, z 1905 r. – pocz. XX w.